Metoda Grama

Bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne

Gramchwiejność

Kiedy bakterie Gram-dodatnie nie są niebieskie?

„Inne bakterie”

Metoda Grama

Barwienie bakterii metodą Grama (zobacz schemat) pozwala wyodrębnić dwie zasadniczo odmienne grupy bakterii.

Jakkolwiek sama metoda barwienia wykorzystuje różnicę w budowie ściany komórkowej bakterii, to tak się szczęśliwie składa, że bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne różnią się pod wieloma innymi względami.

Nie wszystkie obecnie poznane bakterie możemy bezpośrednio zaklasyfikować do bakterii Gram-dodatnich lub ujemnych. Należą do nich np. mykoplazmy (Mycoplasma), które nie posiadają ściany komórkowej.

Ponadto niektóre bakterie bardzo słabo wybarwiają się metodą Grama i w związku z tym do ich identyfikacji nie stosuje się tej metody barwienia. Tak się dzieje w przypadku

· mykobakterii (Mycobacterium), które określamy je jako kwasooporne, gdyż raz zabarwione fuksyną karbolową, nie odbarwiają się pod wpływem kwaśnego alkoholu (95% ETOH, 3% HCl) . Bakterie te barwi się metodą Ziehl-Nielsena.

· krętków (Treponema, Borrelia)

Należy także pamietać, że bakterie, których nie zaliczamy do bakterii Gram-dodatnich, także mogą się wybarwiać na niebiesko. Przykładem są archebakterie (pseudomureina). Podobnie, ze względu na obecność ściany komórkowej, Gram-dodatnio wybarwiają się niektóre komórki eukariotyczne np. drożdżaków Candida i Saccharomyces (co mogliście zaobserwować na ćwiczeniach).

Poniżej podane są rodzaje bakterii zaliczane do Gram (+) lub Gram (-)

Gram-dodatnie	Gram-ujemne
Actinomyces	Acinetobacter
Bacillus *	Bordetella
Bifidobacterium	Branhamella
Clostridium *	Brucella
Corynebacterium *	Campylobacter
Enterobacter	Citrobacter
Enterococcus	Escherichia
Gaffkya	Flavobacterium
Lactobacillus	Francisella
Lactococcus	Gardnerella *
Listeria	Haemophilus
Micrococcus	Helicobacter
Nocardia	Klebsiella
Propionibacterium *	Legionella
Sarcina	Moraxella
Staphylococcus	Neisseria
Streptococcus	Pasteurella
Streptomyces	Photobacterium
	Proteus
	Pseudomonas
Mycobacterium	Rhodospirillum
	Salmonella
	Serratia
	Shigella
	Vibrio
	Yersinia
	Borrelia
	Coxiella
	Rickettsia
	Treponema

kolorem czarnym oznaczone są te bakterie, w przypadku których nie używa się do identyfikacji metody Grama.

* gwiazdką oznaczone są bakterie Gram-zmienne

Gram-chwiejność

Zjawisko Gram-chwiejności dotyczy głównie bakterii Gram-dodatnich z rodzaju Bacillus, Clostridium, Corynebacterium, Propionibacterium.

Pewne gatunki bakterii rosnąc w „starej” hodowli (poźne fazy wzrostu, zwykle około 8-10 godz.) tracą swoją cechę barwliwości. Dzieje się tak na skutek wyczerpania się w pożywce składników niezbędnych do syntezy ściany komórkowe (są to dla bakterii warunki stresowe). Podobnie zachowują się bakterie podczas podziału (etap wytwarzania przegrody podziałowej).

Bakterie Gram-zmienne (Gram-chwiejne) oznaczone są gwiazdką

Kiedy bakterie Gram-dodatnie nie są niebieskie

Działanie czynników, które zaburzają proces syntezy ściany komórkowej (np. penicylina) bądź uszkadzają ścianę komórkową (lizozym) powoduje, że bakterie Gram-dodatnie barwią się ujemnie.

„Inne bakterie”

Ó Anna-Karina Kaczorowska

---

---