Diagnoza

Botulinizm diagnozuje się na podstawie symptomów neurologicznych. Istotne jest odróżnienie tych objawów od zaburzeń występujących w przypadku innych neuropatii: np. syndromu Guillaina-Barre'a lub syndromu Miller- Fishera.

Ponieważ neurotoksyna blokuje przede wszystkim zakończenia nerwów czaszkowych, zatrucie objawia się początkowo w postaci zaburzeń widzenia: podwójne widzenie, brak koordynacji mięśni ocznych, zaburzeń w mowie oraz niemożności przełykania śliny. Inną wczesną oznaką botulinizmu jest postępujące porażenie opuszkowe. Symptomy pojawiają się w zależności od wchłonietej dawki toksyny, zwykle po 12 do 73 godzin od momentu zatrucia. (Czas ten jednak może się wahać od 2 godzin do 8 dni).

Potwierdzeniem diagnozy jest tzw. test neutralizacji toksyny. Przed podaniem antytoksyny, od chorego z podejrzeniem botulinizmu pobiera się próbkę krwi. Surowicę pacjenta traktuje się antytoksyną - przeciwciałami, które neutralizują egzotoksynę botulinową. Tak przygotowany preparat wstrzykuje się myszom.




Jeśli myszy przeżyją oznacza to, że w surowicy obecna była egzotoksyna botulinowa (którą związały przeciwciała). Test neutralizacji myszy jest obecne jedynym testem, który pozwala wykryć nawet niewielką ilość aktywnej egzotoksyny ok. 0,03 ng.

W przypadku zatrucia drogą pokarmową toksynę można wykryć także w treści żołądka i kale. W sytuacji, gdy do zatrucia dojdzie drogą wziewną, w ciągu 24 godzin toksynę wykrywa się w wymazie z błon śluzowych nosa. Stosuje się wówczas test ELISA.

Immunogenna dawka toksyny botulinowej jest śmiertelna. W związku z tym u osób, które przeżyły zatrucie botuliną nie stwierdza się występowania swoistych przeciwciał.

Leczenie

Chorym jak najszybciej podaje się trójwalentną antytoksynę - przeciwciała skierowane przeciw toksynie typu A, B i E. Ich działanie ograniczone jest jedynie do związania krążacej we krwi toksyny. Immunoglobuliny nie neutralizują niestety tych cząsteczek neurotoksyny, które wniknęły do neuronów. Dlatego pacjenta poddaje się obserwacji i czeka, aż nastąpi regeneracja sparaliżowanych zakończeń nerwowych. Proces może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Regenerujące się komórki nerwowe wytwarzają wówczas od aksonu nowe połączenia z włóknami mięśniowymi
W przypadku zatrucia pokarmowego pacjentom można także podać węgiel aktywny, jakkolwiek jego skuteczność w przypadku botulinizmu nie jest znana. W leczeniu nie stosuje się antybiotyków, chyba, że istnieje ryzyko wtórnych infekcji bakteryjnych. Nie wolno wówczas podawać aminoglikozydów oraz klinadamycyny.

Skąd bierze się antytoksynę?
Przeciwciała neutralizujące toksynę uzyskuje się z surowicy koni szczepionych inaktywowaną botuliną (toksoidem). Ponieważ immunoglobuliny konia są dla człowieka białkami obcymi, wywołują odpowiedź immunologiczną i w niektórych przypadkach mogą prowadzić do szoku anafilaktycznego lub reakcji nadwrażliwości związanej z występowaniem krążących kompleksów immunologicznych (zobacz: reakcje nadwrażliwości). Aby temu zapobiec, końskie przeciwciała traktuje się enzymami, które odcinają fragment Fc nadający immunoglobulinom swoistość gatunkową (izotyp). Niemowlętom podaje się specjalny preparat ludzkich przeciwciał.
Wojskowy Instytut Medyczny Chorób Zakaźnych w USA (USARMIID) opracowuje również antytoksynę, która będzie składała się z przeciwciał monoklonalnych tzw. koktajl przeciwciał monoklonalnych.

Co nam grozi z rąk terrorystów?

W przypadku ataku bioterrorystycznego najbardziej prawdopodobne jest użycie toksyny botulinowej w postaci aerozolu. Jak łatwo jest to zrobić - zdania ekspertów są w tej kwestii podzielone. Szacuje się, że aerozol traci od 1% do 4% swojej aktywności na minutę, co oznacza, że po dwóch dniach od chwili ataku większość rozpylonej toksyny nie będzie już aktywna.
Szkodliwość aerozolu zależy w dużej mierze od warunków atmosferycznych.

Nie należy również wykluczać skażenia żywności bądź wody pitnej. Na szczęście procesy uzdatniania wody pitnej - zarówno natlenianie wody jak i jej chlorowanie inaktywuje toksynę. Stwierdzono jednak, że w oczyszczonej wodzie botulina może zachowywać swoją aktywność przez kilka dni. Toksynę inaktywuje jednak gotowanie.

Najgorszy scenariusz zakładałby wykorzystanie w ataku botuliny o zwiększonej stabilności termicznej. Niestety, jest to możliwe do osiągnięcia w praktyce. W zeszłym roku, naukowcy dowiedli, że fosforylując jedną z reszt tyrozyny w obrębie domeny katalitycznej można uzyskać termostabilną formę botuliny E

Jakkolwiek opracowano skuteczną szczepionką przeciw botulinie, jej profilaktyczne zastosowanie na wypadek bioterryzmu jest ograniczone. Szczepionka ta zawiera pięcioważny toxoid (ABCDE) i jest stosowana do immunizacji osób bezpośrednio narażonych na toksynę botulinową: pracowników laboratoryjnych oraz wojsko. Ponieważ przy jej użyciu odporność uzyskuje się po kilku miesiącach, szczepionka ta nie będzie efektywna w sytuacji ataku bioterorrystycznego. W przypadku podejrzewanej ekspozycji na toksynę zaleca się natychmiastowe podanie antytoksyny. Wstrzyknięcie małpom, przed pojawieniem się objawów botulinizmu, 1/10 zalecanej dawki zapobiega konsekwencjom wdychania botuliny, jeśli jednak objawy botulinizmu wystąpią, nie pomaga nawet trzykrotna dawka.

W przypadku ekspozycji na aerozol zawierający botulinę należy umyć się wodą i mydłem (pod prysznicem). Ubranie podobnie. Jeśli istnieje taka konieczność - do odkażania przedmiotów i pomieszczeń należy zastosować 0,1% roztwór podchlorynu

Strona 1 | Strona 2 | Strona 3 | Szukaj