Grupa seminaryjna
IMMUNOLOGIA

2 punkty ECTS
Plan wykładów | Ćwiczenia | Forma zaliczenia | Z czego się uczyć?

Wykłady prowadzone są przez dr Annę-Karinę Kaczorowską.
Kurs podstawowy obejmuje wykłady i ćwiczenia, łącznie 3 godziny tygodniowo.
Zajęcia odbywają się w semestrze letnim II roku.


Plan wykładów

1. Naturalne bariery ochronne - wrodzona odporność nieswoista. (2 godz.)
2. Odporność czynna i bierna, komórki uczestniczące w reakcjach immunologicznych oraz ich receptory. (1 godz.)
3. Układ dopełniacza. (1 godz.)
4. Odporność swoista typu humoralnego. (1 godz.)
5. Budowa i właściwości przeciwciał. (1 godz.)
6. Reakcje immunologiczne wykorzystywane w diagnostyce. (1 godz.)
7. Powstawanie oraz zastosowania przeciwciał monoklonalnych. (1 godz.)
8. Odporność swoista typu komórkowego, reakcje cytotoksyczne. (1 godz.)
9. Prezentacja antygenów, główny układ zgodności tkankowej u człowieka. (1 godz.)
10. Superantygeny. (1 godz.)
11. Typy szczepionek przeciwwirusowych i przeciwbakteryjnych. Obowiązkowe i zalecane szczepienia w Polsce. (2 godz.)
12. Cytokiny pro- i przeciwzapalne. Wstrząs septyczny. (1 godz.)
13. Alergia, odczyny polekowe, konflikt serologiczny - przykłady reakcji nadwrażliwości. (1 godz.)

Ćwiczenia

Ze względu na czasochłonnośc doświadczeń, ćwieczenia z immunologii zblokowane śa wraz zajęciami laboratoryjnymi z mikrobiologii

Zarys tematyki:
Reakcje antygen - przeciwciała. Serotypowanie paciorkowców. Lateksowe testy aglutynacji.

Oddziaływanie patogen- gospodarz. Bakteryjne mechanizmy unikania odpowiedzi immunologicznej: funkcja otoczki, modyfikacje w strukturze peptydoglikanu, oporność bakterii na działanie lizozymu. Charakterystyka czynników wirulencji gronkowca złocistego oraz paciorkowców (białko A, czynnik koagulujący osocze, białko M, bakteryjne deoksyrybonukleazy ).
Udział receptora CCR5 dla chemokin CC w zakażeniu wirusem HIV.

Zastosowania reakcji immunoenzymatycznych w diagnostyce i badaniach naukowych.
Powstawanie oraz zastosowania przeciwciał monoklonalnych. Otrzymywanie surowicy poliwalentnej. Otrzymywanie przeciwciał monoklonalnych. Zastosowania przeciwciał monoklonalnych. Zasada działania paskowego testu ciążowego. Wykorzystanie przeciwciał monoklonalnych w testach diagnostycznych.

Szczegółowy plan ćwiczeń tutaj.
Zaliczenie

Zaliczenie na ocenę (na prawach egzaminu). O ocenie decyduje wynik uzyskany z testu.
Wyniki egzaminów z poprzednich lat znajdziesz tutaj


Z czego się uczyć?

Podręczniki
  • Gołąb J, Jakóbisiak M, Lasek W.: Immunologia. PWN. Warszawa 2002, wyd. IV (zmienione)
  • Mackiewicz S.: Immunologia. PZWL. Warszawa 1991, wyd. II.
  • (rozdziały: 6 - reakcje antygen-przeciwciało; 18 - nadwrażliwość)
  • Lydyard PM, Whealan A, Fanger MW. Immunologia z serii Krótkie wykłady . PWN. Warszwa 2001
  • Roitt I, Brostoff J, Male D. Immunologia. PZWL i Wyd. Medyczne Słotwiński Verlag 2000, wyd. II
  • Staines, N., Brostoff, J., James, K.: Wprowadzenie do immunologii. Urban& Partner. Wrocław 1996.
  • Janeway CA, Travers P, Walport M, Shlomchik M. Immunobiology. New York and London: Garland Publishing; c2001. 5th ed. ? książka w sieci w Public Medline - Bookshelf
Zagadnienia szczegółowe   

Wrodzona odporność nieswoista.
Naturalne bariery chroniące organizm przed wniknięciem drobnoustrojów. Substancje chroniące nabłonek przewodu pokarmowego, nabłonek dróg oddechowych oraz dróg i moczowo-płciowych przed kolonizacją. Naturalna flora człowieka i jej funkcje. Opsoniny. Białka ostrej fazy. Nieswoiste symptomy choroby. Układ jednojądrzastych komórek żernych i jego funkcje.

Komórki uczestniczące w reakcjach immunologicznych oraz ich receptory.
Właściwości i funkcje komórek zaangażowanych w reakcje odpornościowe. Fagocytoza. Endocytoza zależna od receptorów. Tlenowe i beztlenowe mechanizmy zabijania przez komórki żerne. Mechanizm rozwoju reakcji zapalnej. Mediatory reakcji zapalnej (histamina, bradykinina). Etapy przechodzenia leukocytów przez ścianę naczynia krwionośnego. Cząsteczki uczestniczące w reakcjach odpornościowych. Receptory dla białek dopełniacza, fragmentu Fc przeciwciał, cytokin. Receptory rozpoznające motywy strukturalne patogenów. Cząsteczki adhezji międzykomórkowej. Cząsteczki immunoglobulinopodobne.

Układ dopełniacza.
Białka tworzące układ dopełniacza. Aktywacja dopełniacza: droga lektynowa, klasyczna i alternatywna. Składowe dopełniacza tworzące kompleks enzymatyczny konwertazy C3 i C5. Funkcja kompleksu atakującego błonę. Rola dopełniacza w eliminacji kompleksów immunologicznych. Powinowactwo receptorów CR1 i CR3 do fragmentów dopełniacza. Odczyn wiązania dopełniacza.

Odporność swoista typu humoralnego. Budowa i właściwości przeciwciał.
Właściwości odpowiedzi swoistej. Odporność swoista czynna i bierna. Antygeny, immunogenność. Hapteny i ich znaczenie. Budowa przeciwciał, produkty trawienia cząsteczek immunoglobuliny papainą i pepsyną, fragmenty przeciwciał powstające w wyniku działania b-merkaptoetanolem.
Powinowactwo, awidność, wartościowość przeciwciał. Reakcje krzyżowe - zastosowania praktyczne, rola w powstawaniu chorób o podłożu autoimmunizacyjnym. Zjawisko molekularnej mimikry. Właściwości i budowa immunoglobulin poszczególnych klas. Determinanty antygenowe przeciwciał.

Reakcje immunologiczne wykorzystywane w diagnostyce. Powstawanie oraz zastosowania przeciwciał monoklonalnych.
Precypitacja probówkowa. Precypitacja w żelu i jej zastosowania. Aglutynacja. Odczyn biernej hemaglutynacji. Test hamowania aglutynacji. Serotypowanie. Testy immunofluorescencyjne. Zasada działania testów immunoenzymatycznych. Test ELISA. Testy radioimmunologiczne.
Teoria selekcji klonalnej. Otrzymywanie surowicy poliwalentnej. Otrzymywanie przeciwciał monoklonalnych. Zastosowania przeciwciał monoklonalnych. Zasada działania testu ciążowego.

Odporność swoista typu komórkowego, reakcje cytotoksyczne.
Populacje limfocytów T. Funkcje limfocytów Th. Budowa receptora TCR - porównanie z receptorem BCR. Różnice w rozpoznawanie antygenów przez limfocyty T i B. Limfocyty zdolne do niszczenia komórek zakażonych i nowotworowych. Mechanizmy cytotoksyczności limfocytów (perforyny, granzymy, cząsteczki z nadrodziny TNF). Komórki NK. Cytotoksyczność zależna od przeciwciał.

Prezentacja antygenów, główny układ zgodności tkankowej u człowieka.
Antygeny grasiczo-zależne i grasiczo-niezależne. Komórki prezentujące antygen. Funkcje komórek dendrytycznych. Cząsteczki głównego układu zgodności tkankowej klasy I i klasy II. Rola cząsteczek CD1, CD3, CD4 i CD8. Prezentacja antygenów egzogennych i endogennych.

Superantygeny i mitogeny.
Aktywacja poliklonalna limfocytów. Działanie mitogenów. Mechanizm aktywacji limfocytów T przez superantygeny. Egzotoksyny paciorkowcowe i gronkowcowe. Zespół wstrząsu septycznego.

Typy szczepionek przeciwwirusowych i przeciwbakteryjnych. Obowiązkowe i zalecane szczepienia w Polsce.
Właściwości odpowiedzi pierwotnej i wtórnej. Odporność gromadna (herd immunity). Składniki szczepionek. Adiuwanty. Szczepionki inaktywowane, atenuowane, podjednostkowe. Szczepionki acelularne. Szczepionki rekombinowane. Przykłady szczepionek skojarzonych. Toksoidy stosowane w szczepionkach. Atenuacja. Szczepionki bierne. Antytoksyny. Reakcje krzyżowe wykorzystywane w szczepionkach. Skaryfikacja. Polski kalendarz szczepień obowiązkowych. Szczepionka przeciw grypie. Genetyczne podłoże zmienności antygenowej wirusa grypy (dryf antygenowy, przesunięcie antygenowe). Kontrowersje wokół szczepień - szczepienia a choroby autoimmunizacyjne, alergie i autyzm.

Cytokiny. Wstrząs septyczny.
Pojęcia: limfokiny, monokiny, chemokiny. Czynniki stymulujące wzrost kolonii. Interferony. Działanie autokrynne, parakrynne, endokrynne cytokin. Właściwości cytokin: efekt plejotropowy, redundacjia, synergizm, antagonizm, działanie przez sprzężenie zwrotne. Receptory dla cytokin, zakotwiczone w błonie, receptory wydzielnicze. Cytokiny pro- i przeciwzapalne. Sepsa. Działanie endotoksyn. Rola cytokin w rozwoju wstrząsu septycznego.

Reakcje nadwrażliwości.
Alergia. Eozynofile, bazofile i komórki tuczne. Najczęstsze alergeny. Wstrząs anafilaktyczny. Odczyny polekowe. Konflikt serologiczny, zapobieganie. Uczulenie kontaktowe.


Platforma moodle na UG Wykłady dla szkół Wykłady wygłoszone z okazji Targów Akademia Serwis internetowy na temat zagrożeń bioterroryzmu Dzień Immunologii Nasz udział w Bałtyckim Festiwalu Nauki